Ból stawów to powszechna dolegliwość, dotykająca szczególnie pacjentów w wieku senioralnym, choć nieobca także osobom młodym. Co może oznaczać i jak sobie z nim radzić, kiedy zaczyna utrudniać swobodne poruszanie się?

Przyczyny bólu stawów

Stawy są połączeniami pomiędzy elementami szkieletu, czyli kośćmi. Co ważne – połączeniami ruchomymi, a więc narażonymi na ciągłe ścieranie i zużywanie, a ponadto – rozmaite kontuzje.

Nic zatem dziwnego, że w starszym wieku stawy zaczynają dokuczać, a w wieku senioralnym na dolegliwości z nimi związane skarży się ponad połowa mężczyzn i kobiet. Ból stawów znany jest także osobom młodym, np. borykającym się z otyłością lub aktywnym fizycznie, czyli tym, u których są one poddawane nadmiernemu obciążeniu.

Dlaczego stawy bolą? Wśród najczęstszych przyczyn bólu stawów wymienić należy:

• stany zapalne – zapalenie stawu (zarówno ostre, jak i przewlekłe) objawia się z reguły silnym bólem, któremu niekiedy towarzyszy obrzęk, zaczerwienienie, a także podwyższona temperatura ciała,
• nadmierny wysiłek fizyczny – powoduje zbyt szybkie ścieranie i zużywanie stawów, co skutkuje dolegliwościami bólowymi,
• urazy mechaniczne – im bardziej ruchome stawy (np. staw kolanowy, skokowy, łokciowy), tym większe ryzyko kontuzji, np. na skutek nieprawidłowego ruchu, upadku, wykonywania wielokrotnie powtarzanego określonego ruchu
• nieprawidłowa postawa ciała – ciągłe niewłaściwe ustawienie połączenia stawowego może prowadzić do nieodwracalnym zmian w budowie stawu.

Dolegliwości bólowe zwykle zlokalizowane są w obrębie jednego połączenia stawowego, które zostało nadmiernie obciążone czy uległo urazowi.

Ból wszystkich stawów może natomiast świadczyć o mocno rozprzestrzenionym stanie zapalnym lub chorobie układowej, dlatego wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.

Do jakiego lekarza z bólem stawów?

Konsultacji ze specjalistą wymaga nie tylko objęcie dolegliwościami wszystkich połączeń stawowych.

Do lekarza należy zgłosić się również, gdy ból nie ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni, nasila się lub gdy towarzyszą mu inne objawy, takie jak:

• obrzęk,
• zaczerwienienie skóry,
• gorączka,
• pogorszenie ogólnego samopoczucia.

Do jakiego lekarza udać się z bólem stawów? Można zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego. Niekiedy na podstawie badania ogólnego i szczegółowego wywiadu z pacjentem, sam zaleca on właściwe postępowanie, innym razem kieruje chorego do odpowiedniego specjalisty.

Lekarz zajmujący się leczeniem stawów to reumatolog albo ortopeda, w zależności od rodzaju dolegliwości. Ten pierwszy pomaga, jeśli u podłoża problemów tkwią zmiany reumatyczne, drugi – w przypadku urazów mechanicznych, zwyrodnień i kontuzji.

Jeśli ból nie został spowodowany urazem, dotyczy kilku stawów, towarzyszą mu obrzęk i sztywność należy raczej udać się do reumatologa. Często jednak na podstawie wstępnego badania lekarz rodzinny doradza, do kogo się udać. Specjalista zaleci odpowiednie leczenie na podstawie badania ogólnego lub zleca poszerzenie diagnostyki, przeważnie o badania obrazowe takie jak USG, RTG, rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa.

Niekiedy diagnostykę obrazową uzupełnić trzeba badaniami laboratoryjnymi z krwi, aby uzyskać pełen obraz kliniczny i pewność co do przyczyn dolegliwości bólowych.

Leki na bóle kości i stawów

Bóle kości i stawów często wymagają specjalistycznej terapii, dlatego lekarz zwykle przepisuje na nie leki na receptę. Jeśli jednak wizyta u lekarza nie jest możliwa z dnia na dzień, a ból dokucza i utrudnia normalne funkcjonowanie, doraźnie można sięgnąć po leki przeciwbólowe dostępne bez recepty (OTC).

Na bóle stawów lekami pierwszego wyboru niemal zawsze są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) jak choćby popularny ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy. Wyraźnym przeciwwskazaniem do ich stosowania są jednak krwawienia z przewodu pokarmowego, dlatego przy nich bezpieczniej sięgać po nieopioidowe leki przeciwbólowe, np. paracetamol.

[!art-banner!]
Gdy tabletki zawierające wymienione substancje nie wykazują skuteczności lub są przeciwwskazane, na bóle stawów zastosować można silniejszy środek OTC – metamizol. Substancja ta wykazuje potrójne działanie – przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i spazmolityczne, a przeznaczona jest do krótkotrwałego leczenia bólu różnego pochodzenia.

Jako lek przeciwbólowy na stawy, (kolanowe, barkowe i inne) metamizol pomaga zwalczać dolegliwości, jednak pamiętać należy, że jego działanie przeciwzapalne jest słabsze niż w przypadku NLPZ, zatem w wielu przypadkach nie wpływa on na źródło problemu, a jedynie niweluje przykre objawy.

Jeśli mimo zastosowania leków bez recepty, ból utrzymuje się lub nasila, należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Naturalne sposoby na bóle stawów

Oprócz tabletek, na ból stawów stosować można domowe sposoby przynoszące ulgę przynajmniej na jakiś czas. Jeśli podłożem problemu jest np. rozwijający się stan zapalny, domowe metody nie mogą zastępować leczenia, mogą je jednak skutecznie wspierać, nie wywołując przy tym niepożądanych efektów.

Najczęściej stosowane naturalne sposoby na bóle stawów to:

• ciepłe i zimne okłady. I jedne i drugie przynoszą czasową ulgę. Zimne stosuje się zwykle przy różnego rodzaju urazach, ponieważ zmniejszają one odczuwanie ostrego, nagłego bólu. Ciepłe okłady na bolące stawy rozszerzają lokalnie naczynia krwionośne, poprawiając ukrwienie tkanek i niwelując objawy. Stosowane bywają po przeciążeniach, przy łagodnych stanach zapalnych;
• kąpiele z dodatkiem olejków eterycznych lub ziół. Wiele roślin wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, dlatego ciepła kąpiel z dodatkiem z ich ekstraktów może skutecznie pomagać na bolące stawy, niwelując dokuczliwe dolegliwości. Ciepła kąpiel dodatkowo rozluźnia mięśnie i poprawia ukrwienie skóry, co prowadzi do poprawy ogólnego samopoczucia;
• dieta. Zbilansowana, bogata w składniki odżywcze dieta, pozwala dłużej cieszyć się dobrą kondycją fizyczną, w tym – kondycją stawów. Składniki będące budulcami chrząstki stawowej spowalniają jej zużywanie i uodparniają ją, zmniejszając ryzyko urazów mechanicznych i przeciążenia.

Powiązane artykuły:

Ból kolana przy zginaniu – przyczyny. Jak leczyć? >>
Ból barku – przy podnoszeniu ręki i w spoczynku. Leczenie >>
Metamizol – jak działa lek? Dawkowanie >>

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: Konsultacja merytoryczna: lekarz rodzinny Marta Falcman-Sobczak