Bóle kręgosłupa lędźwiowego to powszechna dolegliwość, której objawy bywają uporczywe i trudne do zniwelowania. Jak je złagodzić? Jakie leki i inne sposoby na bolące plecy warto stosować?

Przyczyny bólu kręgosłupa lędźwiowego

Mianem bólu kręgosłupa lędźwiowego określa się dolegliwości zlokalizowane poniżej 12 żebra, a powyżej pośladków, z często towarzyszącym im bólem promieniującym do nóg. Jest to przypadłość bardzo powszechna – szacuje się, że dotyka ona około 80 proc. ludzi, przynajmniej raz w życiu1. Mechanizmy odpowiedzialne za jej powstawanie do dziś nie są do końca poznane. Można przypuszczać, że powstaje często w wyniku zmian zwyrodnieniowych i wad postawy, choć nie wszyscy pacjenci, u których stwierdzono ich obecność, odczuwają ból. Mnogość możliwych przyczyn i niepewność w określaniu tych mechanizmów sprawia, że dolegliwości te charakteryzuje się jako bóle niespecyficzne. Do przyczyn prawdopodobnych zalicza się przede wszystkim:

• procesy zwyrodnieniowe,
• mechaniczne uszkodzenia,
• przeciążenia,
• nieprawidłową budowę od urodzenia,
• procesy zapalne.

Ból kręgosłupa lędźwiowego bywa różnie opisywany przez pacjentów, może mieć różnorakie natężenie, zasięg i charakter oraz nasilać się w różnych sytuacjach. Niektórzy narzekają na silny ból po przebudzeniu, który ustępuje całkowicie lub częściowo w ciągu dnia, po tzw. „rozchodzeniu”, inni – przeciwnie, odczuwają nasilone dolegliwości podczas aktywności fizycznych, np. przy schylaniu. U jednych ból obejmuje swym zasięgiem jedynie dolną część pleców, u innych ma ona charakter promieniujący, np. do biodra i podbrzusza. Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący przez pośladek i tylną powierzchnię uda oraz podudzia aż do stopy nazywany jest rwą kulszową, a przyczynę jej (w zdecydowanej większości przypadków) stanowi przepuklina krążka międzykręgowego i jej ucisk na korzeń nerwowy. Jeśli bólowi pleców towarzyszy ból podbrzusza, należy skonsultować się z lekarzem celem zbadania, czy rzeczywiście źródło dolegliwości leży w samym kręgosłupie.

Jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego?

Bóle pleców często są uporczywe i utrudniają codziennie funkcjonowanie. Jak sobie z nimi radzić? Jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego – odcinka najbardziej narażonego na przeciążenia? Najważniejsze jest znalezienie przyczyny występujących dolegliwości. Jeśli nie mają one podłoża chorobowego, ale wynikają np. z przeciążenia, można próbować radzić sobie z nimi różnymi sposobami:

• sięgając po środki przeciwbólowe i przeciwzapalne,
• wykonując odpowiednie ćwiczenia,
• stosując różne domowe metody,
• poddając się masażom i innym zabiegom rehabilitacyjnym.

Ponieważ bóle kręgosłupa lędźwiowego są bardzo powszechne, od wieków znane i stosowane są domowe sposoby na łagodzenie dokuczliwych objawów. Co pomaga? Wśród często stosowanych metod warto wymienić:

• gorące kąpiele – działają rozgrzewająco i rozluźniająco, pomagając niwelować bóle mięśni i stawów, poprawiają ogólne samopoczucie, relaksują i podnoszą nastrój, a dla zwiększenia skuteczności można dodawać do nich rozgrzewających i pachnących olejków;
• gorące okłady – przykładanie na przykład termoforu z ciepłą wodą działa podobnie, jak ciepła kąpiel – rozgrzewa i rozluźnia mięśnie, co prowadzi do łagodzenia bólu.

Jeśli bóle kręgosłupa w odcinku lędźwiowym utrzymują się przez dłuższy czas mimo stosowania domowych sposobów lub gdy ich nasilenie ogranicza codzienne funkcjonowanie, należy zgłosić się do lekarza.

Do jakiego lekarza z bólem kręgosłupa lędźwiowego?

Stosowanie domowych metod na bóle kręgosłupa należy traktować jako doraźną pomoc w ich uśmierzaniu, należy jednak pamiętać, że takich objawów nie wolno lekceważyć i zawsze trzeba skonsultować je z lekarzem. Można zacząć od lekarza rodzinnego, który albo samodzielnie skieruje pacjenta na odpowiednie badania albo wskaże, do jakiego lekarza specjalisty z bólem kręgosłupa lędźwiowego się udać. Sprawa nie jest bowiem oczywista. Specjalistów zajmujących się nieprawidłowościami w obrębie kręgosłupa jest kilku:

• ortopeda,
• neurolog,
• neurochirurg,
• fizjoterapeuta.

W zależności od podłoża powstałych problemów, pomóc może albo lekarz zajmujący się układem kostnym albo specjalista od układu nerwowego. W terapii często dużą rolę odgrywa również fizjoterapeuta. Choć nie jest lekarzem, wielokrotnie to właśnie on za pomocą odpowiednich ćwiczeń i zabiegów rehabilitacyjnych przywraca pacjentom sprawność i uwalnia ich od bólu.

Leki na ból kręgosłupa lędźwiowego

Aby skutecznie zwalczyć ból kręgosłupa, najlepiej jest zlikwidować jego przyczynę. To niełatwe zadanie, niekiedy wręcz niemożliwe bez interwencji chirurgicznej. Kiedy zaobserwowane objawy konsultuje się z odpowiednim lekarzem, najlepiej stosować się do jego zaleceń i podjąć leczenie zgodne z decyzją specjalisty.

[!art-banner!]
Doraźnie jednak można zastosować leki na ból kręgosłupa lędźwiowego dostępne w aptekach bez recepty. Najczęściej mają one postać tabletek lub maści, choć te ostatnie, działając miejscowo, nie zawsze przynoszą spodziewany efekt. Silne leki przeciwbólowe na kręgosłup mogą zostać też przepisane przez lekarza, często jednak nie zaleca się ich długotrwałego stosowania, ze względu na skutki uboczne, które mogą wywoływać.

Bez recepty natomiast kupić można np. leki zawierające metamizol – substancję o właściwościach przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i spazmolitycznych. Jest on względnie bezpieczny dla układu pokarmowego i nerek i można łączyć go z innymi środkami przeciwbólowymi. To skuteczny lek na ból pleców nasilający się np. po wytężonym wysiłku. Należy jednak pamiętać, że żadnych środków przeciwbólowych nie można stosować długotrwale bez konsultacji z lekarzem. Dopiero wykonanie badań i dokładne ustalenie przyczyny dolegliwości może być postawą do rozpoczęcia odpowiedniego leczenia.

Ćwiczenia na ból kręgosłupa lędźwiowego

O ile natychmiastowo i doraźnie pomóc mogą środki przeciwbólowe, o tyle skuteczniejsze długofalowo mogą okazać się odpowiednie ćwiczenia na ból kręgosłupa lędźwiowego. Jest wiele i oczywiście najlepiej wykonywać je pod okiem fizjoterapeuty.

Ćwiczenia wspomagają korygowanie niektórych wad anatomicznych, a przede wszystkim wzmacniają mięśnie wspierające kręgosłup w utrzymywaniu ciała w pionowej pozycji. Mają one różny stopień trudności i intensywności, dlatego każdy (bez względu na wiek) może wybrać odpowiednie dla siebie. Najważniejsze jest, by wykonywać je poprawnie i systematycznie. Tylko wtedy można zaobserwować zadowalające efekty.

Powiązane artykuły:

Ból kolana przy zginaniu – przyczyny. Jak leczyć? >>
Ból barku – przy podnoszeniu ręki i w spoczynku. Leczenie >>
Ból mięśni – przyczyny. Co stosować? >>

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: Konsultacja merytoryczna: lekarz rodzinny Marta Falcman-Sobczak