Dolegliwości bólowe zlokalizowane wewnątrz jamy ustnej utrudniają codzienne funkcjonowanie, a w szczególności jedzenie i mycie zębów. Jedną z najczęściej występujących jest ból dziąsła. Jakie są jego przyczyny i jak go uśmierzyć?

Przyczyny bólu dziąsła

Aby zachować zdrowie jamy ustnej i zębów, niezwykle ważna jest codzienna higiena i pielęgnacja. Szczotkowanie zębów, płukanie ich specjalnie przeznaczonymi do tego płynami, irygacja i regularne wizyty kontrolne u stomatologa zmniejszają ryzyko występowania różnych dolegliwości. Brak prawidłowej pielęgnacji na co dzień bywa przyczyną rozmaitych problemów – nie tylko próchnicy, ale też infekcji przyzębia czy bólu dziąsła. Ten ostatni zdarza się nie tylko na skutek niewłaściwej higieny. Ból dziąsła przy zębie może mieć rozmaite przyczyny:

• uraz mechaniczny – jest to przyczyna najpowszechniejsza, ponieważ błona śluzowa dziąseł jest delikatna, a jednocześnie narażona na ciągły kontakt z drażniącymi czynnikami. Do urazów dochodzi przeważnie podczas szczotkowania zębów oraz rozgryzania twardych produktów – skórki od chleba, orzechów, sucharków itd., protezy zębowe również są częstą przyczyną uszkodzenia dziąseł;
• zabieg dentystyczny – ból dziąsła po wyrwaniu zęba może utrzymywać się nawet przez kilka dni, choć wiele zależy od tego, jaką budowę miały korzenie zęba, a tym samym – jak poważny był zabieg. Ekstrakcja zęba nie jest jedynym zabiegiem, po którym dziąsło może boleć. Zabiegi na samych dziąsłach również wymagają późniejszego gojenia, w trakcie którego dolegliwości mogą dawać o sobie znać;
• wyrzynanie zębów – wbrew powszechnemu skojarzeniu, nie jest to problem dotyczący wyłącznie niemowląt. Nawet u osób dorosłych może pojawić się ból dziąsła na końcu szczęki świadczący o wyrzynaniu się tzw. zębów mądrości, czyli ósemek. Zdarza się, że ósemki nie wyrzynają się od razu całe, ale robią to po kawałku przez długi czas. Proces ten może się zatrzymywać i wznawiać, co prowadzi niekiedy do dolegliwości bólowych, a nawet podrażnienia, obrzęków, zaczerwienienia dziąseł, ich rozpulchnienia;
• stan zapalny – może się on rozwinąć na skutek wszystkich wymienionych wyżej czynników – urazów, zabiegów itd. Kiedy ciągłość błony śluzowej dziąsła zostaje przerwana, a do wnętrza rany dostaną się chorobotwórcze drobnoustroje, zapalenie może się bardzo łatwo rozwinąć. Jego przyczyną bywa też nieodpowiednia higiena, przyjmowanie niektórych leków (tzw. polekowe zapalenie dziąseł), palenie papierosów oraz spożywanie bardzo ostrych, drażniących śluzówkę potraw.

Tabletki na ból dziąseł bez recepty

Co robić, kiedy pojawi się dokuczliwy ból dziąseł? Co może doraźnie przynieść ulgę? Przede wszystkim należy pamiętać, że zaobserwowanych objawów nie wolno lekceważyć. Dolegliwości należy zawsze skonsultować z lekarzem, ponieważ w niektórych przypadkach mogą świadczyć o groźnym stanie, np. ropniu, który należy niezwłocznie oczyścić chirurgicznie.

W oczekiwaniu na wizytę u lekarza można jednak zastosować tabletki na ból dziąseł, towarzyszący stanowi zapalnemu lub innej dolegliwości, dostępne w aptece bez recepty. Jakie leki pomogą uśmierzyć ból? Pacjenci sięgają najczęściej po nieopioidowe leki przeciwbólowe, które kupić można bez przepisu lekarza. Popularnymi substancjami są paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne, a wśród nich powszechnie stosowany ibuprofen i kwas acetylosalicylowy. Wszystkie te środki wykazują przede wszystkim działanie przeciwbólowe, choć jego mechanizm jest różny (jedne działają w sposób ogólny, wpływając na ośrodkowy układ nerwowy, inne – hamują syntezę prostaglandyn w miejscu uszkodzenia tkanki). Jeśli ból jest intensywny i utrzymuje się mimo stosowania wymienionych leków, zaleca się przyjmowanie metamizolu. Ta silna substancja wykazuje działanie potrójne:

• przeciwbólowe,
• przeciwgorączkowe,
• rozkurczowe.

[!art-banner!]
Przy bólu dziąsła najistotniejsze jest pierwsze z nich, choć zdarza się, że jeśli w obrębie jamy ustnej rozwija się stan zapalny, podwyższeniu ulega temperatura ciała. Wówczas przeciwgorączkowe działanie metamizolu również jest potrzebne. Metamizol pomaga uśmierzyć ból nawet wówczas, gdy inne środki bez recepty okazują się nieskuteczne. Co ważne – leki z jego zawartością również można kupić bez przepisu lekarza. Należy jednak pamiętać, że można go zażyć dopiero wtedy, gdy zastosowanie innych środków jest przeciwwskazane lub nieskuteczne. Dotyczy to zarówno bólu, jak i gorączki. Koniecznie trzeba przyjmować te leki zgodnie z zaleceniami producenta opisanymi w ulotce i pamiętać o tym, że postępowanie przeciwbólowe nie może zastąpić wizyty u specjalisty i zaleconego przez niego leczenia. Zażywanie metamizolu lub innych środków o podobnym działaniu jest jedynie doraźnym sposobem zwalczania bólu.

Domowe sposoby na ból dziąseł

Co można zastosować na ból dziąsła, oprócz tabletek przeciwbólowych? Czy istnieją domowe sposoby przyspieszające gojenie? Od wieków znane są rośliny wykazujące przeciwzapalne właściwości. Płukanki i napary na zapalenie dziąseł niekiedy skutecznie wspierają leczenie, niwelując objawy i skracając czas ich trwania. Wśród ziół o takich właściwościach najpopularniejsze są:

• szałwia – napar z liści przeznaczony jest m. in. do miejscowego stosowania w stanach zapalnych zlokalizowanych w obrębie jamy ustnej i gardła. Napar z szałwii na zapalenie dziąseł przygotowuje się, zalewając wrzątkiem suszone liście lub saszetkę z ich zawartością. Po kilkunastu minutach napar jest gotowy do odcedzenia i zastosowania, ważne jednak, by miał odpowiednią temperaturę, najlepiej zbliżoną do temperatury ciała. Płukanie podrażnionych dziąseł zbyt gorącym naparem może doprowadzić do pogłębienia dolegliwości;
• rumianek – kwiat rumianku również służy do przygotowywania przeciwzapalnych naparów. Robi się je podobnie, jak napary z szałwii i również stosuje miejscowo, płucząc nimi wnętrze jamy ustnej kilka razy dziennie.

Oprócz ziół metodami łagodzącymi ból dziąseł są:

• specjalna pielęgnacja podczas dolegliwości – jeśli dziąsło jest podrażnione lub uszkodzone, należy na jakiś czas zaniechać szczotkowania w bolącym miejscu, szczotkować je tylko miękką szczoteczką lub robić to wyjątkowo ostrożnie, by nie spowodować dodatkowych uszkodzeń. O higienę należy jednak wówczas dbać i to w sposób szczególny. Zabrudzenie bolącego dziąsła może doprowadzić do rozwinięcia się lub pogłębienia stanu zapalnego. Można używać wówczas antybakteryjnych płynów do płukania jamy ustnej;
• zmiana diety – gryzienie twardych pokarmów przy bólu dziąsła jest niewskazane. Do momentu ustąpienia dolegliwości warto spożywać produkty miękkie, półpłynne lub płynne, by zmniejszyć ryzyko dodatkowego uszkodzenia błony śluzowej.

Powiązane artykuły:

Co na ból zęba? Tabletki i domowe sposoby >>
Ból zęba – pulsujący i po leczeniu kanałowym. Jaki silny lek? >>
Silny ból głowy – przyczyny. Jak sobie pomóc? >>

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: Konsultacja merytoryczna: lekarz rodzinny Marta Falcman-Sobczak