Metamizol jest substancją o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i rozkurczowym Co daje ten potrójny mechanizm działania i w jakich przypadkach zaleca się jego przyjmowanie?

Czym jest metamizol?

Metamizol jest lekiem stosowanym najczęściej jako środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Podobnie, jak paracetamol, zaliczany jest do nieopioidowych leków przeciwbólowych, innych niż niesteroidowe leki przeciwzapalne (takie jak ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy). Znany jest i stosowany od równo 100 lat, ponieważ po raz pierwszy został użyty zgodnie ze swym przeznaczeniem w 1922 roku i wprowadzony do obrotu przez niemiecką firmę Hoechst AG. Dziś jest już lekiem tradycyjnym, który przeszedł próbę czasu i swej leczniczej wartości.

Metamizol jest analgetykiem (środkiem przeciwbólowym) całkowicie syntetycznym, co oznacza, że nie posiada żadnego odpowiednika w świecie roślin.

W Polsce znany jest jako składnik tabletek, kropli i granulatu do sporządzania roztworu doustnego o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym oraz roztworu do wstrzykiwań. Ten ostatni stosuje się w przypadkach, w których podawanie doustne nie jest zalecane. Może być podawane drogą dożylną lub domięśniową, wyłącznie przez wyspecjalizowany personel medyczny.

Jak działa metamizol?

To, co odróżnia metamizol od paracetamolu oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych, to działanie rozkurczowe.

Metamizol wykazuje działanie:

• przeciwbólowe,
• przeciwgorączkowe,
• rozkurczowe.

Działanie spazmolityczne inaczej nazywane jest rozkurczowym. Metamizol działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, m. in. przewodu pokarmowego, dróg moczowych i naczyń krwionośnych. Rozluźnia mięśniówkę i przynosi ulgę w stanach jej nadmiernego napięcia. Dzięki temu bywa zalecany w uśmierzaniu bólu trzewnego (pochodzącego z organów wewnętrznych w jamach ciała), często związanego właśnie z mechanizmem spastycznym, czyli nadmiernym napięciem mięśniowym. Wykazuje również silne działanie przeciwgorączkowe, dlatego skutecznie obniża nawet znacząco podwyższoną temperaturę ciała. W jaki sposób? Metamizol posiada zdolność zmniejszania stężenia mediatorów gorączki. Są to substancje oddziałujące na znajdujący się w podwzgórzu ośrodek termoregulacji, odpowiedzialne za powstawanie gorączki. Lek, hamując ich produkcję, obniża temperaturę ciała, nawet w przypadku długotrwałej gorączki.

[!art-banner!]

Dawkowanie metamizolu

Podobnie, jak w przypadku wszelkich leków, tak i dawkowanie metamizolu najlepiej skonsultować z lekarzem. Jak w przypadku innych leków, dawkowanie jest niezwykle istotne i nie powinno się przyjmować dawki większej niż konieczna, by uśmierzyć ból lub zbić gorączkę. Przy braku konsultacji z lekarzem należy poradzić się farmaceuty lub dokładnie zapoznać z zaleceniami producenta. Popularne w Polsce tabletki zawierające 500 mg metamizolu przeznaczone są dla pacjentów dorosłych oraz młodzieży powyżej 15 roku życia o masie ciała przekraczającej 53 kg. Maksymalna dawka dobowa to

4000 mg podzielona na dawki 500-1000 mg z zachowaniem odstępów czasowych minimum 6-8 godzin. Metamizol u pacjentów poniżej 15 roku życia można stosować wyłącznie na wyraźne zalecenie lekarza, w dawkach przez niego dobranych do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Metamizol bardzo łatwo i szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego pierwsze dawki substancji uwalniają się już po kilku sekundach od zażycia tabletki. Spodziewanych efektów należy jednak oczekiwać po 30 minutach lub godzinie od przyjęcia leku. Czas stężenia maksymalnego (tmax) dla metamizolu to 1 godzina 20 minut do 2 godzin. Wówczas jego poziom we krwi jest najwyższy, a działanie najsilniejsze. Warto również podkreślić, że wchłaniania substancji nie ogranicza przyjmowanie jej z posiłkiem, tabletkę można zatem połknąć również w trakcie lub po jedzeniu.

Zastosowanie metamizolu

Dzięki swej mocy oraz wielowymiarowości działania leki zawierające metamizol znajdują bardzo szerokie zastosowanie w niwelowaniu dolegliwości bólowych różnego pochodzenia. Powszechnie stosowany jest w dolegliwościach, takich jak:

• Silne bóle głowy. Mogą mieć one różne przyczyny, takie jak bóle napięciowe, migreny czy urazy mechaniczne. Mogą być też rozmaicie zlokalizowane – z tyłu, z przodu lub w skroniach. Na większość popularnych dolegliwości metamizol działa skutecznie, nawet gdy stosowanie innych substancji przeciwbólowych nie przynosi spodziewanych rezultatów.
• Bóle menstruacyjne. Ponieważ metamizol wykazuje nie tylko silne działanie przeciwbólowe, ale również rozluźnia mięśnie gładkie, jest zalecany w uśmierzaniu silnego bólu menstruacyjnego wiążącego się zawsze ze skurczami macicy.
• Gorączka różnego pochodzenia. Metamizol obniża temperaturę ciała, jeśli ta wzrasta nadmiernie w powodu rozwijającej się w organizmie infekcji, stanu zapalnego lub innych chorób.

Stosowanie metamizolu zalecane jest przede wszystkim wtedy, gdy inne substancje o podobnym działaniu są nieskuteczne lub istnieją przeciwwskazania do ich stosowania. Należy pamiętać, że podobnie jak inne leki przeciwbólowe dostępne w aptekach bez recepty nie nadaje się do leczenia tzw. bólu przewlekłego i nie można przyjmować go długotrwale. Jeśli ból:

• utrzymuje się przez dłuższy czas,
• uporczywie powraca, kiedy leki przestają działać,
• trzymuje się mimo przyjmowania leków,
• jest bardzo nasilony,
• towarzyszą mu inne niepokojące objawy,

należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza celem dokładnego ustalenia jego podłoża.

Powiązane artykuły:

Silny ból głowy – przyczyny. Jak sobie pomóc? >>
Napięciowy ból głowy – objawy i leczenie. Jak sobie pomóc? >>
Ból migrenowy – jak sobie radzić? Tabletki >>

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: lekarz rodzinny Marta Falcman-Sobczak